Шымкент қалалық ЖИТС-орталығына – 35 жыл

1982 жылы медициналық есептер мен БАҚ-да ЖИТС-туралы алғашқы ақпарат жарияланды. Көп ұзамай, 1987 жылы, қатерлі дерт Қазақстанда да тіркелген болатын. Жаңа аурудын алдын алу және онымен күрес жұмыстарын жүргізу мақсатында Оңтүстік Қазақстан облыстық денсаулық сақтау бөлімінің 18.07.1989 жылғы №323-П бұйрығымен Шымкент қаласында ЖИТС орталығы ашылып, алғашқы рет АИТВ-ға зертханалық диагностикасы енгізілді. Орталықтың жалпы қызметкерлер саны 23, 3 құрылымдық бөлім, атап айтқанда: профилактикалық және әдістемелік жұмысты ұйымдастыру бөлімі (меңгерушісі дәрігер-эпидемиолог Прыгунов Павел Михайлович), халықты эпидемиологиялық тексеруді ұйымдастыру бөлімі (меңгерушісі дәрігер-эпидемиолог Орманов Болат Жаппарұлы) және зертхана бөлімі (меңгерушісі дәрігер лаборант Ли Людмила Геннадьевна) болды. 1992 жылы Орталық Рысқұлбеков көшесіндегі ғимараттан сол кезде жаңадан ашылған қалалық жұқпалы аурулар ауруханасына көшірілді. Арнайы клиникалық және эпидемиологиялық көрсетілімдер бойынша жүргізілген тексерулер барысында, 1993 жылы Шымкент қаласында алғашқы АИТВ-жұқтырған науқас анықталған болатын. Өндірістік қажеттілікке, зертхананың қуаты өсуіне және штаттың кеңеюіне байланысты, 1998 жылы Орталық қазіргі мекен-жайы – Кремль көшесіндегі ғимаратқа ауысты. Орталық тарихындағы елеулі оқиғалар хроникасы:

      -   2000 жылы – халықтың негізгі топ өкілдері (инемен есірткі тұтынушылар, секс қызметкерлері) арасында профилактика шаралары енгізілді;

      -   2001ж – анадан балаға берілу профилактикасы басталды;

      - 2005ж – ағымды цитометрия әдісімен иммунитет деңгейін анықтайтын аппарат іске қосылды;

     -  2006ж – ретровирусқа қарсы препараттармен ем жүргізіле бастады;

     -  2006ж – жедел-тест әдісімен АИТВ-диагностикасы енгізілді;

     -  2006ж – қатынастан кейінгі алдын алу емі жүрзіле бастады;

     -  2007ж – ретровирусқа қарсы терапия тиімділігін бақылауға ПЦР-диагностика енгізілді;

        2021ж – АИТВ-жұқтыру қаупі жоғары (сау) адамдарға қатынасқа дейінгі алдын алу емі жүргізіле бастады.

        Бүгінгі күнде Шымкент қаласындағы ЖИТС-орталығының қызметкерлер саны 123, дәрігерлер ТМД-ның жетекші елдерінде (Ресей, Украина, Өзбекстан, Тәжікстан, Қырғызстан және т.б.) дайындалып, тәжірибе алмасу мақсатында алыс шетелдерге барды (АҚШ, Румыния, Германия, Италия, Корея, Қытай, Турция). Зертхананың өндірістік қуаты – тәулігіне 2000нан астам тексеру,  Шымкент қаласы бойынша алғашқылардың қатарында «Медициналық зертханалар. Сапа мен біліктілікке қойылатын талаптар» ҚР СТ  ISO 15189-2015 талаптарына сәйкес аккредиттелген, заманауи құралдармен жабдықталған, АИТВ диагностикасында 4 ұрпақты сезімтал тесттер қолданылады. Қазақстан Республикасының азаматтары мен қандастарға АИТВ-инфекциясын диагностикалау, емдеу және алдын алу шаралары тегін жүргізіледі. Диспансерлік есепте – 1821 науқас, олардың 1773-і үздіксіз вирусқа қарсы терапия қабылдауда. Емдеу барысында тек дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынған, сапасы сертификатталған, клиникалық сынақтардан өткізілген препараттар қолданылады. АИТВ-жұқтырған жүкті әйелдерді профилактикалық емдеу нәтижесінде 668 сау нәресте дүниеге келді. Заманауи емдеу технологияларын қолдану нәтижесінде АИТВ-жұқтырған адамдардың өмір сүру ұзақтығы басқа адамдармен теңесуде, мысалы диспансерлік бақылаудағы пациенттердің ең үлкені – 90 жасқа аяқ басып, емін жалғастыруда. АИТВ-жұқтыру қаупі жоғары 189 адамға қатынасқа дейінгі алдын алу емі  жүргізілуде. Тиімді  емдеу мен алдын алу, жалпы халық арасында таңбалау мен кемсітуді болдырмау  бойынша жүргізілген жұмыстар нәтижесінде АИТВ-мен өмір сүретін 17 жас сау құрбыларымен некелесіп, жанұя құрып, сау ұрпаққа қол жеткізуде.   

        Әрине, ЖИТС қызметінің дамуы мен жеткен жетістіктеріне Орталық басшылары зор үлесі қосты, атап айтқанда: Алтынбеков Мадияр (1989-1991жж.), Ниязбеков Сәкен Сәрсенқұлұлы (1991-1999жж.), Байхарашев Рыскулбек Сарпекович (1999-2003 жж.), Беккужинов Сулеймен Қамкенович (2003-2005жж.), Жумагулов Келесбай Боранбаевич (2005-2006жж.), Бабина Наталья Ивановна (2006-2007жж.), Абдразаков Артур Утетлеуович (2007-2009 жж.), Мейрханов Талгарбек (2009-2022жж.). 2023 жылы бас дәрігер лауазымына Сырбек Бекен тағайындалды.

       Жоғары кәсібилігі мен халық денсаулығын қорғаудағы жетістіктері үшін орталық қызметкерлері мемлекеттік, кәсіподақ және салалық наградалармен мараптталған. Орталық қызметкерлері кәсіби қызметін салауатты өмір салтымен ұштастырып, жыл сайынғы медицина қызметкерлерінің спартакиадасында жүлделі орындардан көрінуде.

      35 жылдық тарихын қорытындылай келе, Шымкент қаласы бойынша АИТВ-инфекциясының таралуы, республикалық көрсеткіштен төмен деңгейде ұсталуда.

Орталықтың 2030 жылға қарай  қойған мақсаттары,:

     - АИТВ-мен өмір сүретін барлық адамдардың 95% өз мәртебесі туралы білуі тиіс;

     -АИТВ-инфекциясы диагноз қойылған барлық адамдардың 95%-ы антиретровирустық терапияны тұрақты алуы тиіс;

    -антиретровирустық терапия алатын адамдардың 95%-да вирустық супрессия байқалуы тиіс.

Жабдықты таңдау – зертханалық диагностика сапасының кепілі!

 Шымкент қаласы ЖИТС орталығының диагностикалық зертханасында барлық қажетті сипаттамаларға жауап беретін жаңа буынды гематологиялық анализаторы іске қосылды.

       Бұл жоғары дәлдік пен репродуктивтілікті біріктіретін, лейкоциттік формуланы қоса алғанда, 70 параметрді пайдалана отырып, қанды зерттейтін Жапонияда өндірілген жоғары технологиялық автоматты гематологиялық 6-diff анализаторы. Талдау процесіне бір мезгілде миллиондаған жасушалар қатысады, бұл зерттеудің объективтілігін қамтамасыз етеді. Ол ДНҚ және РНҚ мазмұнын анықтау арқылы лейкоциттерді дифференциациялау үшін флуоресцентті ағын цитометриясын пайдаланады, бұл сенімді 6 дифференциялық талдауға мүмкіндік береді. Гемоглобинді анықтаудың цианидсіз әдісі зерттеудің соңғы нәтижесінде липемия мен жоғары лейкоцитоздың әсерін жояды.

       Гематологиялық анализаторды қолдану пациенттерге қан жағындыларын дайындау қажеттілігін айтарлықтай азайтады,  бұл зертханадағы бүкіл жұмыс процесін оңтайландыруға, жылдамдатуға және қауіпсіз етуге мүмкіндік береді. Жаңа гематологиялық анализатор гемопоэтикалық жүйенің күйі және оның әртүрлі сыртқы және ішкі факторларға реакциясы, анемияның дифференциалды диагностикасы, қабыну ауруларының диагностикасы туралы айтарлықтай көбірек клиникалық ақпаратты алуға мүмкіндік береді. Алынған барлық ақпарат дәрігерлерге аурумен сәтті күресуге және оның дамуын болдырмауға, сондай-ақ емдеу процесін саралауға және бақылауға көмектеседі.

       Анализатордың анықталған параметрлері:

 ЖИТС орталығының зертханасы ҚР СТ 15189-2015 «Медициналық зертханалар. Сапа мен құзыреттілікке қойылатын талаптар» бойынша аккредитациядан өтті. Зертханада сапаға  жіті мән бере отырып, - зертханаішілік бақылау (күн сайын) және зертханалық зерттеулердің сапасын сырттай бағалау (BIO-RAD (EQAS) «Гематология») үйлесімі, ол сапаға қол жеткізу туралы ВОК сертификаттарымен расталуын көздейді. Бірін – бірі толықтыра отырып, бұл әдістемелер зертханада аналитикалық сапаны басқарудың бірыңғай жүйесін құрайды.

      Қазіргі уақытта зертханалық тәжірибеге соңғы зерттеу әдістерін енгізу клиникалық диагностиканы айтарлықтай жақсартуға және науқастарды тексеруді жақсартуға мүмкіндік береді.

 Мақаланың автор: Меняйкина Э. А. ЖИТС орталығының лаборант дәрігері

26.06.2024ж. «Психикалық денсаулық орталығы» 26 маусым –Халықаралық есірткімен күрес күніне орай  акция өткізды

        2024 жылдың  26 маусымында  Шымкент қаласы, Бейбітшілік даңғылы, «Арбат»  саябағында Шымкент қаласының «Психикалық денсаулық орталығы» «26 маусым –Халықаралық есірткімен күрес күніне орай акция өткізді. Шымкент қаласы ЖИТС орталығының  мамандары осы іс-шараға белсенді қатысты.

      Науқаның мақсаты: қоғамда ақпараттандыруды арттыру, АИТВ/ЖИТС нашақорлық мәсеелерды қоғамның назарын аудару, алдын алу бағдарламаларын қолдау, адамдарға қатысты стигма мен кемсітушілікті азайту.

     Халықтын арасында әлемді жайлаған есірткі дерті күн сайын тамырын тереңге жайып барады. Есірткі - бұл адамзат баласының денсаулығы мен еліміздің ұлттық қауіпсіздігіне төнетін үлкен қатер.

     Есірткінің - жасырын бизнестің ең қауіпті түріне айналуы қазіргі кездің ең өзекті проблемаларының бірі. Бұл мәселенің шешілуі біздің мемлекетіміз үшін де маңызды.

     Шымкент қаласы ЖИТС орталығының  мамандары АИТВ инфекциясын алдын – алу және наша тұтыну мәселелері, АИТВ-мен өмір сүретін адамдарды ауруына байланысты «таңба басу», қоғамнан аластатуды алдын алу жөнінде түсіндіру жұмыстарын жүргізді. Келушілерге және студентерге  тест-жүйелерін пайдалана отырып, АИТВ-ға антигендер мен антиденелерді анықтау үшін экспресс-тестілеуден өту мүмкіндігі туралы ақпарат берілді, соның арқасында сараптама нәтижесін15- 20 минут ішінде алуға болатыны айтылды.  Халықтың арасында ақпараттық парақшалар таратылды.

Мақала авторы: Байкасова А.Т. эпидемиолог дәрігер ЖИТС орталығы

Шымкент қаласында «Репродуктивті денсаулық» атты апталығына орай «Ашық есік күні» акциясы өткізілді

       Елімізде 24-30 маусым аралығында «Репродуктивті денсаулық» апталығы өтуде. Іс шараның мақсаты — азаматтардың репродуктивті денсаулығын қорғап, салауатты өмір салтын насихаттау.

       Репродуктивті денсаулық апталығының ұлт болашағы үшін маңызы зор. Атап айтқанда жасөспірімдер арасында жоспарланбаған жүктілікті және жыныстық жолмен берілетін инфекцияларды болдырмау туралы хабарлайды.

        Аталмыш апталық аясында Шымкент қаласының медициналық ұйымдары  Жастар орталығымен бірлесе отырып, жастардың сүйікті демалыс орны – Арбатта  «Ашық есік күні» акциялар  өткізді.  Науқан барысында   Шымкент қаласы ЖИТС орталығының  мамандары АИТВ инфекциясын алдын  алу және наша тұтыну мәселелері, АИТВ-мен өмір сүретін адамдарды ауруына байланысты «таңба басу», қоғамнан аластатуды алдын алу жөнінде түсіндіру жұмыстарын жүргізді.

     Науқанға келушілерге және жастарға  тест-жүйелерін пайдалана отырып, АИТВ  инфекциясын  жедел анықтау жүргізді.  Халықтың арасында ақпараттық парақшалар таратты.

      Әрбір науқанға қатысушысы репродуктивті денсаулық туралы мамандардан  сенімді ақпарат алып,  тексеруден өте алды.

      «Репродуктивті денсаулық апталығының» үшінші күні денсаулық сақтау басқармасының белгіленген арнайы кестесі бойынша Шымкент қаласының ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі  орталық «Жыныстық жолмен жұғатын ауруларды диагностикалау, емдеу және алдын алу» – тақырыбында  «Ашық есік» күнін өткізді.   

       Іс-шара барысында орталықтың гинеколог,  дерматовенеролог  дәрігерлері келушілерге жыныстық жолмен жұғатын аурулар (әрі қарай ЖЖЖА) және репродуктивтік денсаулық туралы кеңес берді, АИТВ-ға  жедел тест, ЖЖЖА-ға мазок пен қан сынамаларын алды.  Сонымен қатар контактіге дейінгі (әрі қарай КДП) және контактіден кейінгі профилактиканың (әрі қарай ККП) АИТВ инфекциясының алдын алуда орасан зор рөлі жайында түсіндірме жұмысын жүргізіп, КДП ұсынды. Науқастарды жүйелі түрде тексеріліп, уақтылы ем алуға шақырды.  

      Орталықтың бас дәрігерінің орынбасары Қ.Н. Маширов Отырар телеарнасында берген сұхбатында: «АИТВ инфекциясының бірі,  қорғалмаған жыныстық қатынас арқылы  жұғу қаупі жоғары болады. Жыныстық жолмен жұғатын аурулардың салдарынан репродуктивті мүшелердің қызметі әлсіреп, бедеулікке алып келеді. ЖИТС орталығының барлық пациенттерін арнайы  Достастық  кабинетінде жыныстық жолмен жұғатын ауруларды диагностикалау, емдеу және алдын алу жүргізіледі. Емдеу ,тексеру құпия түрде тегін орындалады», - деді.  Сөз соңында тәжірбиелі маман халықты ауырып ем іздегенше ауырмаудың жолын іздеуге шақырды.

Автор: Ахмедова Э.С., журналист

27.06.24ж. «Жыныстық жолмен жұғатын ауруларды диагностикалау, емдеу және алдын алу» – тақырыбында  «Ашық есік» күні өтті

    2024 жылдың  24-29-шы маусым аралығында жүріп жатқан  «Репродуктивті денсаулық» атты апталығына орай Шымкент қаласы ЖИТС орталығы  «Жыныстық жолмен жұғатын ауруларды диагностикалау, емдеу және алдын алу» – тақырыбында  «Ашық есік» күнін өткізді.

    Іс-шара барысында орталықтың гинеколог дәрігері келушілерге жыныстық жолмен жұғатын аурулар (әрі қарай ЖЖЖА) және репродуктивтік денсаулық туралы кеңес берді, ЖЖЖА-ға мазок пен қан сынамаларын алды. Сондай-ақ уақтылы тексерілу мен жоспарлы жүктіліктің пайдасын түсіндірді.

    АИТВ жұқтыру қауіпі жоғары топ өкілдерін Достастық кабинетінің  дерматовенеролог маманы қабылдап,  ЖЖЖА-дан қорғану жолдары, кездейсоқ жыныстық қатынастан аулақ болу,  жеке гигиена нормаларын сақтау жайында  кеңес берді. АИТВ-ға  жедел тест жүргізді. Сонымен қатар контактіге дейінгі (КДП) және контактіден кейінгі профилактиканың (ККП) АИТВ инфекциясының алдын алуда орасан зор рөлі жайында түсіндірме жұмысын жүргізіп, КДП ұсынды. Науқастарды жүйелі түрде тексеріліп, уақтылы ем алуға шақырды.    

      Іс шараның мақсаты: халықтың репродуктивті денсаулығын сақтау, АИТВ алдын алу, адамдарға қатысты стигма мен кемсітушілікті азайту.

     Келушілер арасында орта есеппен «Д» есепте тұратын – 8 науқас,  АИТВ жұқтыру қауіпі жоғары топтардан –17 адам тексеріліп, кеңес алды.

Автор: Ахмедова Э.С., ЖИТС орталығының маманы

«Репродуктивті денсаулық» атты апталығына орай «Ашық есік күні» акциясы өткізілді

     2024жылдың  25 маусымында  Шымкент қаласы, Бейбітшілік даңғылы, «Арбат»  саябағында Шымкент қаласының  Жастар денсаулық орталығы, Дау-Мед клиникасы,  қалалық № 3,6,7,13 емханалары мен ЖИТС орталығының  мамандары бірлесіп,  24-29-шы маусым аралығында жүріп жатқан  «Репродуктивті денсаулық» атты апталығына орай «Ашық есік күні» науқаны өткізілді.

      Науқанның мақсаты: жастар арасында ақпараттандыру деңгейін арттыру, АИТВ/ЖИТС проблемаларына қоғамның назарын аудару және алдын алу бағдарламаларын қолдау, адамдарға қатысты стигма мен кемсітушілікті азайту.

      Іс шара барысында  жасөспірімдер мен жастардың репродуктивті денсаулығын сақтау, жыныстық жетілудің ерекшеліктеріне, жыныстық денсаулыққа жауапкершілікпен қарауға, жыныстық қатынас және жыныстық жолмен берілетін инфекцияларды алдын алу   мәселелеріне көңіл бөлінді.

      Аталмыш науқанда  Шымкент қаласы ЖИТС орталығының  мамандары АИТВ инфекциясын алдын  алу және наша тұтыну мәселелері, АИТВ-мен өмір сүретін адамдарды ауруына байланысты «таңба басу», қоғамнан аластатуды алдын алу жөнінде түсіндіру жұмыстарын жүргізді.

    Науқанға келушілерге және жастарға  тест-жүйелерін пайдалана отырып, АИТВ  инфекциясын  жедел анықтау мүмкіндігі бар екені  туралы ақпарат беріліп,  сараптама нәтижесін 15- 20 минут ішінде алуға болатыны көрсетілді.  Халықтың арасында ақпараттық парақшалар таратылды.

Мақала авторы: Байкасова А.Т. эпидемиолог дәрігер ЖИТС орталығы

14. 06.24ж.Шымкент қаласында медицина қызметкерлер күніне орай салтанатты жиын өтті

         Маусымның 16-сы медицина қызметкерлерінің кәсіби мерекесі. Аталмыш мереке Шымкент қаласында Жастар орталығында аталып өтілді. Мереке барысында қала әкімінің орынбасары Сарсен Құралбек, қалалық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Нұрлыбек Асылбеков барша дәрігерлерді мерекелерімен құттықтап, денсаулық сақтау ісіне қосқан  ерен еңбектері үшін марапаттады.

       Жиын барысында Шымкен қаласы ЖИТС орталығының мамандары  Есиркепов Е. Ж.,  Байдилдаева У.С. ҚР Денсаулық сақтау министрлігі табыс еткен «Денсаулық сақтау ісінің үздігі» төсбелгісімен, Абишова А.А. ҚР Денсаулық сақтау министрлігі табыс еткен алғыс хатпен, Байкасова А.Т. «AMANAT» партиясы Шымкент қалалық филиалынан алғыс хатпен марапатталды.